Co warto zobaczyć w kościele w Zabłotowie?

Zabłotowski kościół pw. Trójcy Przenajświętszej jest prawdopodobnie już piątym w historii parafii. Pierwszy istniał jeszcze przed oficjalną fundacją z 1605 r. Ich losy były bardzo burzliwe i łączyły się nierozerwalnie z historią mieszkańców.

Obecna świątynia została wybudowana w latach 1898-1902 na miejscu drewnianego kościoła z 1833 r. Po II wojnie światowej ks. proboszcz Michał Rozlepiło uratował część wyposażenia kościoła, zabierając je do wagonu w czasie tzw. ekspatriacji 24 X 1945 r. Ocalone rzeczy zostały przekazane parafii w Starym Kurowie i jej filiom (woj. lubuskie). Większość z nich uległa rozproszeniu i jest trudna do zidentyfikowania. W ołtarzu głównym kościoła w Starym Kurowie znajdują się dziś zabłotowskie figury śś. Piotra i Pawła, zaś w kościele w Starym Dzikowie na Podkarpaciu zainstalowano przywiezione z powrotem z Wielkopolski organy (wykonane przed 1936 r.). Jeszcze w 1945 r. żołnierze radzieccy spalili w Zabłotowie część wyposażenia: ołtarze, ambonę, chrzcielnicę i ławki.

ARCHITEKTURA

Jak napisała p. dr Grażyna Ruszczyk: "Kościół w Zabłotowie (...) zarówno pod względem układu przestrzennego, jak i dekoracji wyróżnia się na tle prowincjonalnych świątyń powstających w Galicji pod koniec w. XIX i na pocz. XX. (...) Detal i motywy dekoracyjne zaczerpnięto głównie z architektury średniowiecznej (półkoliste i ostrołukowe zamknięcia otworów, sklepienia krzyżowe, sterczyny, schodkowe szczyty), ale i nowożytnej (pilastry i półkolumny o roślinnych kapitelach)." Kościół posiada korpus na rzucie kwadratu, trójnawowy, bazylikowy, z prezbiterium o szerokości nawy głównej od południa i wieżą od frontu (od północy).

Najbardziej zwracają na siebie uwagę malowidła, które na pierwszy rzut oka cofają nas w czasy romańskie-bizantyjskie. Takie skojarzenie mogą w nas budzić szerokie pasy białe i ceglaste, rozdzielone czarnymi opaskami widoczne na półkolumnach, gurtach i podłuczach arkad. Na pasach białych umieszczono czerwone krzyże równoramienne, a na ceglastych - złote korony.

W dekoracji malarskiej nawy głównej i prezbiterium "(...) pod gzymsem trójpasmowy fryz, składający się z szerokiego pasa splotów winnej latorośli na granatowym tle, ujętego dwoma wąskimi dekoracyjnymi pasami, w kolorach czerwono-czarno-szaro-złotej: dolnym, zbliżonym do klimationu kwiatowego i górnym złożonym z krzyży równoramiennych." Niestety, polichromie ścienne są w wielu miejscach zniszczone i czekają na prace konserwatorskie. U mieszkańców istnieje pokusa "taniego remontu" - zamalowanie na jeden kolor wszystkich ścian (najbardziej uszkodzone boczne nawy są już przemalowane na biało). Miejmy nadzieję, że kościół zostanie zauważony przez odpowiednie instytucje odpowiedzialne za ochronę zabytków na Kresach. 

WYPOSAŻENIE

W kościele nie zachowało się nic z inwentarza ruchomego sprzed 1945 r. Po odzyskaniu kościoła 15 X 1991 r. i stopniowych remontach, na miejscu gromadzone są przedmioty mające wartość historyczną:

• Rzeźby: "Św. Piotr", "Św. Paweł", drewno polichromowane, prawdopodobnie pocz. XX w.
• Ołtarz główny neogotycki, drewniany, trójdzielny z zamkniętym półkoliście polem środkowym, którym znajduje się współczesny obraz Świętej Trójcy. Pole środkowe ujęte w pary kolumn, zwieńczone trójkątnym szczytem, a bardzo wąskie, ażurowe pola boczne zwieńczone są wimpergami i pinaklami. W trójkątnym szczycie widoczny herb franciszkański wpisany w koło. Ołtarz wykonany w 1910 r., przywieziony w 2002 r. z dawnej kaplicy sióstr felicjanek ze Śniatyna.
• Chrzcielnica drewniana, zamykana pokrywą na zawiasach, zwieńczona krzyżem (dorobionym na wzór krzyża ze szczytu ołtarza). Chrzcielnicę przywiózł ks. proboszcz Antoni Więch ze wsi Wołosów k. Nadwórnej w maju 2017 r. Do końca wakacji trwała jej renowacja, którą wykonał parafianin - artysta w drewnie - Jurij Danysz. Okazało się, że chrzcielnica pochodzi z dawnego drewnianego kościoła w Wołosowie. Świątynia po wojnie była wykorzystywana w celach przemysłowych. Zapewne wtedy przyniesiono na początku niezniszczone jeszcze fragmenty wyposażenia do miejscowej cerkwi, a dokładniej na piętro stojącej obok dzwonnicy. Kościół spłonął już w czasie ZSRR, wg relacji kościelnego z cerkwi (tzw. palamara).
• Oleodruk "Bł. Jakub Strepa adorujący Najświętszy Sakrament", wykonany pomiędzy 1909 a 1914 r. w Wielkim Księstwie Poznańskim, znaleziony we wsi Poticzok k. Śniatyna jesienią 2016 r. Na wiosnę 2017 r. odnowiony i oprawiony w nowe ramy z passe-partout i podpisem w j. ukr. został umieszczony na ścianie w zakrystii. Wizerunek z oleodruku odtwarza polichromię na sklepieniu kościoła w Kutach z 1909 r. - jedyne zachowane przedstawienie z postacią błogosławionego Jakuba na terenie archidiecezji lwowskiej. Autorem malowidła jest artysta Wacław Jakub Jeziorko (1854-1935) z Bochni, twórca malowideł w kościele pojezuickim w Kołomyi.
• Oleodruki: "Najświętsze Serce Pana Jezusa", "Niepokalane Serce Najświętszej Maryi Panny", okres międzywojenny, zawieszone vis-à-vis po obydwu stronach wejścia do nawy głównej pod chórem.

REPLIKI, REPRINTY

• Neogotycki krzyż mosiężny, wys. 65 cm.
• Fotografie przedwojennych proboszczów wielokrotnie powiększone: ks. Leon Nowicki (ok. 1910), ks. Ludwik Staufer (1913), ks. Michał Rozlepiło (1933).

• planowane jest sukcesywne uzupełnianie zbiorów w podobne przedmioty.

Opr. A. Więch

Cytaty i część informacji z pracy: G. Ruszczyk, Kościół parafialny w Zabłotowie, [w:] Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, red. J. K. Ostrowski, t. 14, Kraków 2006, s. 484, 487-488.